បន្ទាយក្រោមដីចំនួន ៨

បន្ទាយក្រោមដីចំនួន ៨ ត្រូវបានរកឃើញ នៅភាគខាងលិច ប្រាសាទអង្គរវត្ត

ដោយ Ngoun Sopheaktra -

December 11, 2015

8740

0

បន្ទាយសង់ដោយ ខ្សាច់និងសិលា ចំនួន ៨ ត្រូវបានគេរកឃើញ នៅក្រោមដីភាគខាងលិច នៃប្រាសាទអង្គរវត្ត ដែលអ្នកបុរាណវិទូ បានរុករកដោយប្រើរ៉ាដាទម្លុះដី និងការជីករូងដី។

កាលបរិច្ឆេទនៃការសង់បន្ទាយនេះ គឺមិនទាន់អាចបញ្ជាក់ឲ្យបានច្បាស់លាស់នៅឡើយទេ តែវាអាចត្រូវបានសាងសង់ដំណាលគ្នា ជាមួយប្រាសាទអង្គរវត្តដែរ គឺក្នុងពាក់កណ្តាលទសវត្សទី ១២។
សំណង់ដ៏ធំនេះ ដែលមានរាងជាស៊ីឡាំង ជាការរកឃើញដ៏គួរឲ្យភ្ញាក់ផ្អើលមួយ សម្រាប់ការស្រាវជ្រាវទាក់ទងនឹងប្រាសាទអង្គរវត្ត ហើយគេ មិនទាន់ដឹងច្បាស់ពីមុខងារ និងការទាក់ទងគ្នារវាងបន្ទាយនេះ និងប្រាសាទអង្គរវត្តនៅឡើយទេ នេះបើយោងតាមប្រសាសន៍លោក Roland Fletcher សាស្រ្តាចារ្យនៅសកលវិទ្យាល័យ Sydney។
បច្ចុប្បន្ន បន្ទាយរាងស៊ីឡាំងនេះ ពិបាកយកចេញពីដី ដើម្បីសិក្សាបន្ថែមណាស់ ដោយសារមានឧបសគ្គពី ការអភិវឌ្ឍសម័យថ្មី និងរុក្ខជាតិ។
មានការស្រាវជ្រាវជាច្រើនទៀត ដែលអ្នកបុរាណវិទូ បានរកឃើញពីអាថ៌កំបាំងនៃប្រាសាទអង្គរវត្ត ដូចជាការរកឃើញផ្ទះ និងស្រះ ដែលប្រើដោយកម្មករនៅសម័យនោះ ការផ្លាស់ប្តូរអង្គរវត្តទៅជាវិហារព្រះពុទ្ធ និងផ្លាស់ទៅជាបន្ទាយហ្វឹកហាត់ទាហានជាដើម៕

បទលើកទង់ព្រះពុទ្ធសាសនា

១.  សូមមើលទង់ជ័យ ឆព្វណ្ណរង្សី

ដែលមានរស្មីភ្លឺស្រស់ល្អ ខៀវលឿងក្រហម

ព្រមទាំងពណ៌ស ហង្សបាទនិង

ពណ៌ដ៏ភ្លឺផ្លេក។

២. ប្រទេសតូចធំ បានស្ម័គ្រស្មាគម

 ជំនុំគ្នាច្រើនអនេក ព្រមយករស្មី

ព្រះពុទ្ធគួរត្រេក ប្រសើរពន់ពេក

ក្រៃកន្លង។

៣. ធ្វើជាសញ្ញា ទង់ជ័យសាសនា

នៃព្រះសម្ពុទ្ធធំចម្បង ចូរយើងរាល់គ្នា

យកចិត្តចាំចង នឹកដល់ព្រះអង្គ

ជាអម្ចាស់ ។

៤. ទោះជាតិផ្សេងគ្នា ក៏ត្រូវដឹងថា

សុទ្ធសឹងតែជាពុទ្ធសាសន៍ ចូរយើងសាមគ្គី

ទាំងក្មេងទាំងចាស់ ប្រឹងប្រែងឲ្យ

ណាស់គ្រប់ៗគ្នា។

៥. សូមសាសនាពុទ្ធ ថ្កុំថ្កើងបំផុត

រុងរឿងវិសុទ្ធថ្លៃថ្លា ហើយមានជ័យ

ជោគផ្សាយពេញលោកា ដោយជនជ្រះថ្លា

ច្រើនសែនលាន។

៦. មានចិត្តសេ្នហា គោរពបូជា

 ចំពោះព្រះធម៌ដ៏កល្យាណ ទាំងមនុស្សទេវតា

ស្នេហាគ្រប់ប្រាណ ប្រាថ្នាចង់បាន

សេចក្តីសុខ។

៧. យើងខេមរជាតិ នាំគ្នាខ្មីឃ្មាត

 កាន់ធម៌នឹងបាន ផុតទុក្ខ

 រួបរួមសាមគ្គីពីនេះទៅមុខ យើងនឹងបានសុខ

ក្សេមក្សាន្តត្រាណ។

៨. ព្រមព្រៀងប្រព្រឹត្ត កាន់ធម៌សុចរិត

ឆ្ពោះទៅកាន់ស្ថាននិព្វាន ជាទីផុតទុក្ខ

បានសុខក្សេមក្សាន្ត ជាតិយើងនឹងបាន

សោយសុខា។

ព្រះរាជនិពន្ធ ដោយសម្តេច ព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត ជោតញ្ញាណោ

ស្ពានទ័ព ឬស្ពានអូរជីក

ស្ពានទ័ព ឬស្ពានអូរជីក : ជាស្ពានបុរាណវែងជាងគេ និងធំជាងគេបង្អស់នៅស្រុកខ្មែរ ដែលបានបន្សល់ទុកតាំងពីសម័យចក្រភពអង្គរ ប៉ុន្តែមិនសូវទទួលបានការទាក់ទាញខ្លាំងដូចស្ពានកំពង់ក្តី (ស្ពានព្រះទិស)

…
ស្ពានទ័ព ឬស្ពានអូរជីក មានទីតាំងស្ថិតនៅភូមិជើងទៀន ឃុំជើងទៀន ស្រុកចុងកាល់ ខេត្តឧត្តរមានជ័យ ដែលមានទីតាំងជាប់នឹងព្រំប្រទល់នៃខេត្តសៀមរាប។ ស្ពាននេះជាស្ពានចាស់បុរាណមួយដែលធ្វើពីថ្មបាយក្រៀមស្ទើរតែទាំងអស់ លើកលែងតែបង្កាន់ដៃនាគ និងជើងទម្រដែលធ្វើពីថ្មភក់។ សព្វថ្ងៃនេះបង្កាន់ដៃនាគ និងជើងទម្រនៅសល់តែផ្នែកខ្លះៗតែប៉ុណ្ណោះ។ ចំណែកឯសរសរជើងស្ពានខ្លះទទួលការសឹករិចរឹលខ្លាំង។

ស្ពានទ័ព ឬស្ពានអូរជីកនេះមានបណ្តោយប្រវែងប្រមាណជា១៤៩ម៉ែត្រ ទទឹងប្រមាណជា១៥,៥០ម៉ែត្រ កម្ពស់ប្រហែល១០ម៉ែត្រពីផ្ទៃដី និងរន្ធបង្ហូរទឹកចំនួន៣៥ ដែលបានកសាងឡើងក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទជ័យវរ័ន្មទី៧ ក្នុងចន្លោះសតវត្សទី១២ និងទី១៣ នៃគ.ស។ ស្ពាននេះ ត្រូវបានចាត់ទុកថាមានប្រវែងវែងជាងគេបង្អស់ នៅក្នុងចំណោមស្ពានបុរាណនានាជាង១០០ដែលគេបានស្រាវជ្រាវរកឃើញនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។

កាលពីជំនាន់ដែលរាជធានីអង្គរជាមណ្ឌលនៃចក្រភពអង្គដ៏ធំមួយនេះ ទីតាំងសំខាន់ៗជិត ឬឆ្ងាយតែងតែភ្ជាប់ខ្លួនមកមណ្ឌលនេះតាមបណ្តាញគមនាគមន៍ស្អេកស្កេះ។ ក្នុងនោះមានផ្លូវថ្នល់តូចធំ ស្ពាន។ល។ ឧទាហារណ៍ផ្លូវចេញពីអង្គរទៅសម្បូរណ៍ព្រៃគុក (ឦសាន្តបុរ:) ដោយកាត់តាមរលួស (ហរិហរាល័យ) និងកំពង់ក្តី (ដូចជាស្ពានកំពង់ក្តី)។ ឧទាហរណ៍មួយទៀត គឺផ្លូវដែលចេញពីអង្គរទៅវាលទំនាបមេណាម ជាពិសេសកាត់តាមចំណុចប្រាសាទស្តុកកក់ធំ (ខេត្តស្រះកែវ ប្រទេសថៃសព្វថ្ងៃ)។

ស្ពានទ័ព ឬស្ពានអូរជីកនេះ ឆ្លងកាត់មកពីខាងលើស្ទឹងរមៀត ស្រុកចុងកាល់ ខេត្តឧត្តរមានជ័យរហូតមកទល់ស្ទឹងក្រឡាញ់ ខេត្តសៀមរាប។ ស្ពាននេះមិនមែនជាស្ពានកាត់តាមផ្លូវបុរាណតែមួយនៅតំបន់នោះទេ។ បើសិនយើងធ្វើដំណើរតាមតម្រាយនៃផ្លូវបុរាណចេញពីអង្គរ កាត់ឃុំអង្គរភាស ស្រុកពួក បន្តមកភូមិគោគខ្ជាយខាងជើង កាត់ខាងជើងភូមិគោគជ្រៃ ស្រុកសរស្តម្ភ ខេត្តសៀមរាប យើងនឹងឃើញមានផ្លូវបែកជាពីរ។ ផ្លូវបុរាណខ្សែទី១បែកទៅឃុំជន្លេះដៃ អន្លង់ស្វាយ ស្រុកក្រឡាញ់ តភ្ជាប់ទៅឃុំស្ពានស្រែង (មានស្ពានថ្មបុរាណមួយវែង) ភ្ជាប់ទៅឃុំប៉ោយចារ (មានស្ពានថ្មបុរាណមួយវែងនៅជិតទំនប់អាងត្រពាំងថ្ម) នៃស្រុកភ្នំស្រុក ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ ហើយបន្តរហូតដល់ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ ហើយចុងក្រោយភ្ជាប់ទៅប្រាសាទភីម៉ៃ (បច្ចុប្បន្នប្រទេសថៃ) ឬទៅសុខោទ័យ។ ចំណែកឯផ្លូវបុរាណខ្សែទី២ ដែលគេអះអាងថាសំដៅទៅភ្នំដងរ៉ែក តទៅប្រាសាទភ្នំរូង (ខេត្តបូរីរ់ាំ ប្រទេសថៃ) ឬតភ្ជាប់បន្តទៅប្រាសាទភីម៉ៃ ឬបន្តទៅសុខោទ័យ។ ផ្លូវនេះកាត់តាមភូមិខ្នាររ៉ឹល ឃុំសែនសុខ ឆ្ពោះទៅកាន់ខាងកើតស្រុកស្រីស្នំ កាត់តាមឃុំស្ពានស្រែង ឬភូមិចំការចេក ហើយសំដៅទៅខាងកើតឈៀងខាងជើងភូមិត្រុំ (ដែលមានអាងបុរាណមួយនៅក្បែរអូរជីក អ្នកភូមិហៅថាស្ទឹងអូរជីក) ស្រុកស្រីស្នំខេត្តសៀមរាប ឈមនឹងភូមិជើងទៀន ស្រុកចុងកាល់ ខេត្តឧត្តរមានជ័យ។

បច្ចុប្បន្នទីតាំងនៃស្ពានទ័ព ឬស្ពានអូរជីកនេះ គ្រប់ដណ្ដប់ទៅដោយតំបន់ព្រៃឫស្សី និងមានព្រៃឈើធំតូចដុះក្បែរមាត់ផ្លូវដែលមានម្លប់ត្រឈឹងធ្វើអោយស្ពានមានភាពស្ងប់ស្ងាត់។ នៅពេលរដូវប្រាំងស្លឹកឈើរុះរោយធ្លាក់ទៅលើដងផ្លូវហើយមានស្លឹកថ្មីលាស់ដ៏ខៀវស្រងាត់ នៅពេលជិតដល់រដូវចូលឆ្នាំមានសត្វរ៉ៃយំកំដរ ដែលធ្វើអោយមានសភាពភ័យខ្លាចនៅពេលដើរម្នាក់ឯង ហើយនៅក្នុងប្រឡោះនៃស្ពានសម្រាប់ទឹកហូរមានភាពស្ងាត់ជ្រងំមើលមិនឃើញអ្វីសោះ ប៉ុន្តែនៅពេលរដូវវស្សាទឹកឡើងពេញរន្ធស្ពាន។ នៅពេលរដូវភ្ជុំបិណ្ឌប្រជាជនប្រុសស្រី នៅតំបន់នោះតែងធ្វើដំណើរទៅទស្សនាទេសភាពមាត់ស្ពានហើយបន្តទៅលេងស្ទឹងអូរជីកយ៉ាងកោះករ។

អ្នកស្រុកភូមិ នៅតែមានជំនឿទៅលើខ្មោចអ្នកតា ហើយស្ពាននេះមានសភាពកាន់តែស្ងាត់ជាងមុនដោយសារតែគេមានផ្លូវថ្មី សម្រាប់វាងស្ពានបុរាណនេះ។ នៅខាងត្បូងនៃស្ពានមានដើមឈើខ្ពស់ស្រោងៗបែកមែកសាខា នៅក្រោមដើមមានខ្ទមខ្មោចដែលគ្មានញាតិមិត្តយកទៅធ្វើបុណ្យឡើយដែរពួកអ្នកស្រុកហៅថា ខ្មោចតៃហោង ហើយនៅខាងជើងស្ពានក៏មានដើមពោធិ៍ ដែលអ្នកភូមិមានជំនឿថា សំបូរទៅដោយព្រាយបិសាច។ នៅក្បែរនោះមានអូរមួយប្រជាជនតែងតែហៅអូរជីកៗ ដែលមានប្រវែងប្រមាណជា២គីឡូម៉ែត្រ។ នៅក្បែរដើមពោធិ៍មានសាលាឆទានមួយសម្រាប់អោយអ្នកដំណើរសម្រាក។ កាលពីសម័យសង្គ្រាម តំបន់នេះ គឺជាបន្ទាយទាហាន។

ប្រភព៖ ប្រវត្តិសាស្រ្តកម្ពុជា

សិលាចារឹកនៅប្រាសាទតាព្រហ្ម

សិលាចារឹកនៅប្រាសាទតាព្រហ្ម ជាស្នាព្រះហស្ថព្រះរាជបុត្រព្រះអង្គព្រះនាមសូរ្យកុមារ និយាយ
ដល់ប្រាសាទនាគព័ន្ធ  (គាថា ១៦៨ , ១៦៩ និង ១៧០)១៦៨ទ្រង់(ពះបាទជយវរម្ម័នទី៧)បានសាងស្រះរាជស្រី(នាគព័ន្ធ)ទុកដូចកញ្ចក់ភ្លឺដោយកែវឧបលនិងកម្រងផ្កាមាសទុកក្នុងប្រាសាទជយស្រីប្រាកដដូចជាភ្នូងកេសាដែលបួងដោយសិល្បៈ យ៉ាងប្រពៃនៃអគ្គមេហសី  ដែលតាក់តែងវិចិត្រគួរឲ្យរីករាយ  ។

១៦៩ ស្រះរាជស្រីនេះ មានទឹកថ្លាយង់ដល់ដី ឆ្លុះស្រមោលនៃពន្លឺភ្លឺច្រាលឆ្អិនឆ្អៅប្រាកដដូចជាស្រះ
ឈាមដែលព្រះបាទភាគ៌វៈ(ស្តេចនៃចម្ប៉ា)ដែលហូរល្ហាចក្នុងចម្បាំង។

១៧០នៅកណ្តាលស្រះរាជ្យស្រីមានកំពង់បុណ្យ
សម្រាប់លាងបាបមួយដែលទាញយកលំអស្រស់មកពីស្រះ(គ្រប់ទិសទាំងបួន)ជាកំពង់បុណ្យសម្រាប់លាងផុកគឺបាបនៃជនណាដែលបានចូលទៅជាសំពៅភេត្រាដឹកជញ្ជូនសត្វលោកកាត់ឆ្លងសមុទ្រមហាសាគរឲ្យចេញចាកត្រៃភព (ទៅកាន់អមតមហានិពា្វន)សិលាចារឹកនប្រាសាទតាព្រហ្ម ជាស្នាព្រះហស្ថព្រះរាជបុត្រព្រះអង្គព្រះនាមសូរ្យកុមារចម្លងចេញពីសៀវភៅ៖  ប្រវត្តិពុទ្ធិសាសនាសង្ខេប ស្រាវជ្រាវនិងរៀបរៀងដោយ ព្រះមហាវីរយបណ្ឌិតោ ប៉ាង ខាត់   ពុទ្ធសករាជ ២៥០៤ ( ឆ្នាំ ១៩៦២)ទំព័រ ៩១

ដើមទន្សែ

  ពាក្យប្រស្នាខ្មែរថា
ដើមប៉ុនអង្រែផ្លែប៉ុនអង្រុត តើជាដើមអ្វី?

ដើមនេះមានឈ្មោះថា ដើមទន្សែ ភាសានិយាយតៗគ្នា ហៅថា ដើមអន្សែ
ពេលយកទៅធ្វើប៉ុយ គេហៅថា ប៉ុយទន្សែ
តាមការពន្យល់របស់សម្តេច ជួន ណាត
ទន្សែ ( ន. )
ឈ្មោះ​ឈើ​មួយ​ប្រភេទ មាន​ដើម​សណ្ឋាន​ស្លា ផ្លែ​មាន​ស្មែង នៅ​ស្រទាប់​ធាង​មាន​ក្រមរ​ជា​ផង់​ល្អិត ។ ទន្សែ​នេះ, អ្នក​លង្កា​ទ្វីប​គេ​ធ្វើ​ផ្កា​វា​ឲ្យ​ស្រក់​ទឹក​ផ្អែម​បាន ដូច​ផ្កា​ត្នោត​ដែរ, មុន​ដំបូង, កាល​បើ​គេ​ស្ទង់​ឃើញ​ថា​ផ្កា​វា​មាន​ចំណាស់​ល្មម​គាប​បាន​ហើយ, គេ​ធ្វើ​ជណ្ដើរ​ឫស្សី​តូច​ល្មម, ជណ្ដើរ​នោះ​មាន​កាំ​ខាង​លើ ២ ជា​ចម្ពាម​ទប់​កុំ​ឲ្យ​ក្រឡាច់, គេ​ឡើង​ទៅ​ក្រសោប​សំណុំ​ផ្កា ចង​ផ្អោប​ឲ្យ​ណែន, ចង ៧ ថ្ងៃ ក្ដឹប​ក៏​ទុំ​ទាំងអស់ គ្រាន់​តែ​ស្រាយ​ចំណង​ចេញ ក្ដឹប​ទាំង​នោះ​ក៏​ជ្រុះ​អស់ នៅ​សល់​តែ​ស្មែង​គេ​ប្រមូល​ទង​ស្មែង​ឲ្យ​ល្មម​តែ​គាប​កើត ចង​ជា​ដុំ​តូច​ៗ ច្រើន​ដុំ ឥត​កាត់​ចោល​ទេ, លុះ​គម្រប់ ៧ ថ្ងៃ គេ​យក​គំនាប​សំប៉ាត ដូច​គំនាប​ត្នោត​ឈ្មោល គាប ៣ ថ្ងៃ គេ​យក​កាំបិត​យ៉ាង​មុត​ចិត ដូច​ចិត​ផ្កា​ត្នោត​ដែរ, ក៏​ស្រក់​ទឹក​ផ្អែម​មក, គេ​ត្រង​នឹង​ក្វាង​មាន​ទំហំ​មាត់​ល្មម​តែ​ចុះ​សំណុំ​ផ្កា​ដែល​គេ​ចង​នោះ, បាន​ទឹក​ផ្អែម គេ​អាច​រំងាស់​ធ្វើ​ស្ករ​បាន​ដូច​ត្នោត​ដែរ, ងាយ​ធ្វើ​ជាង​ត្នោត ព្រោះ​មិន​ខ្លាច​ធ្លាក់​ដូច​ត្នោត​ទេ; ស្ករ​ទន្សែ​ផ្អែម​ខ្សោយ​បន្តិច​ជាង​ស្ករ​ត្នោត​មិន​រងាន់​ទេ ។ ទន្សែ​បញ្ចេញ​ផ្កា​ឥត​រដូវ​ដូច​ត្នោត​ទេ, គួរ​យើង​ធ្វើ​ល្បង​មើល, ក៏​គង់​នឹង​បាន​ដឹង​ដោយ​ងាយ, បើ​ធ្វើ​កើត, មាន​ប្រយោជន៍​សំខាន់​ណាស់, គួរ​តែ​យើង​ពិសោធន៍​មើល : ដី​នៅ​ប្រទេស​យើង​ងាយ​ដាំ​ទន្សែ​ណាស់​គួរ​តែ​ដាំ​ត្រង់​ដី​ទំនេរ​ៗ​ឲ្យ​មាន​ច្រើន​ឡើង ។
វិធីប្រើតាមបែបខ្មែរបុរាណ
ការពន្យល់តាមការចងចាំរបស់ បងស្រី Var Englearng មានដូចតទៅនេះ
ដើមនេះដើមរបស់វារុំដោយអ្វីម៉្យាងរាងដូចសំឡីៗហើយចាស់ៗពីដើមកោសយកសំឡីនោះយកមកមូរជាដុំតូចៗដែលពួកគាត់ហៅថា"ប៉ុយ"  ជាថ្នាំបូរាណសំរាប់ព្យាបាលរោគស្ទើរតែគ្រប់ប្រភេទ ដោយយកប៉ុយនោះមកដុះហើយដាក់នៅចំកន្លែងណាដែលឈឺ ដុចរហូតដល់ឆេះសាច់ វិធីនេះមានធ្វើច្រើនណាស់នៅជំនាន់ខ្មែរក្រហម ដូចរាគរួសមិនបាត់ ឈឺក្បាលឈឺចុកចាប់ក្នុងខ្លួន ល-ល    សង្ឃឹមថាអាចពន្យល់ភ្ញៀងបានយ៉ាងតិច២០នាទី  ។
 សូមថ្លែងអំណរគុណ ចំពោះបងស្រីដែលនៅចងចាំហើយចែករំលែកបទពិសោធន៍នេះដល់ក្មេងៗជំនាន់ក្រោយទោះតិចក្តីច្រើនក្តី។ខ្ញំបាទធ្លាប់ឃើញនិងចងចាំប្រហាក់ប្រហែលនេះដែរ តែមិនដឹងថាវាជាប៉ុយទន្សែនោះទេ។
វិធីប្រើ
ស្លឹក 1-យកមកតុបតែងក្នុងពិធីអាពាហ៍ពិពាហ៍និងពិធីបុណ្យផ្សេងៗ។
2-សំរាប់ព្រះសង្ឃប្រើសំរាប់ប្រស់ទឹក​(ស្តន្ទ)
ធាង
1-អាចយកសំឡីចេញពីធាងយកមកធ្វើប៉ុយដើម្បីព្យាបាលជំងឺផ្សេងៗ។
2-យកធ្វើឧប្បករណ៍ប្រើប្រាស់ផ្សេងៗ
ការដុតប៉ុយទន្សែ
ប៉ុយទន្សែគេដុតនៅចំកញ្ចឹងក និង ផ្ទៃពោះ
ការព្យាបាលជម្ងឺ
គេយកប៉ុយទន្សែទៅព្យាបាលជម្ងឺច្រើនមុខដូចជា
ជម្ងឺវិលមុខឈឺក្បាល ជម្ងឺកូនកណ្តុរ ជម្ងឺប្រកាំង ជម្ងឺខ្លន ដុតឫសដើម។
-សូមកុំសាកល្បងព្យាបាលជម្ងឺដោយខ្លួនអ្នកអោយសោះ ។
-ដើមទន្សែស្ទើតែបាត់បង់អស់ទៅហើយសូមជួយអភិរក្សផង។
- សូមមេត្តាជួយកែតម្រូវសម្រាប់អ្នកស្រាវជ្រាវជំនាន់ក្រោយអោយបានយល់ដឹងផង។
បើចង់ឃើញដើមទន្សែសូមមកព្រះបរមរាជវាំងច្រកចេញខាងត្បូង។
By ekchandararith.blogspot.com

The silver pagoda known as Wat Preah Keo

ព្រះបរមរាជវាំង

ព្រះបរមរាជវាំងចតុមុខ​មង្គល

By Ek Chandararith

Scarf -The Krama Khmer

  

     

           

       

When all travelers arrive at  the beautiful land of Cambodia often see the smiling faces of  Cambodian  people  peeping  out from under a traditional, multicolored cotton scarf called a Krama. Today, in this global­ized world, the Krama scarf represents a special identity and has become a symbol of the Cambodian people.

What is the Krama?

The Krama scarf or handkerchief is a multi­ colored   piece of cotton   cloth   of small squares handwoven by Cambodian people. The most popular designs are black and white, blue and white, red and white and there are others varying with the region.There are several standard sizes of Krama such as 0.5 m by 1.2 m, 0.7 by 1.5 m, up to the biggest size of 1.2 m by 2m., and etc.

The history of the Krama scarf is long and elusive but it is heavily identified with the Cambodian people and their culture.

How the Krama is used

Since ancient times, the Khmer people have made Krama cloth as a multi-purpose cov­ering in their daily lives such as scarves, ban­dannas, mini- Sarongs (skirt), blankets, mats, pil­lows etc. Most of the time when people go out of their homes, they cover their heads and faces to protect themselves from sun­shine, dirt, dust and wind. They can wear Krama around their necks for decoration and sometime slung around their waists and worn as Sarongs(skirt ). Sometimes the people even use Krama for carrying objects or chil­dren or using it as a hammock for their children.

 Krama is everywhere in the countryside. Rural work­ers can wear trousers and Krama as a shirt while the women wear proper clothes plus a Krama for beauty. "Normally the Cambodian people go everywhere with their Krama. It is important to them because it is multifunc­tional".

"Krama is very flexible for personal use as a convenient necessity and indeed, it can be folded, rolled, or displayed and unrolled quickly and sometimes twisted and wrapped around objects to be carried. It can be used to cover the head, face, or for bathing, carrying things, and especially for a covering when sleeping or for use as a pillow,There are many Cambodian people still use the Krama as a hammock for their children."

History Research about karma

Mr. Hab Touch, Director of the National Museum of Cambodia, said that

"We're not sure when it took root in our Khmer culture but we know it existed at least as far back as the Norkor Phnom era between 1-5th century because we found many statues of the Gods and Siva from the Angkor Borey historical site in that period wearing the Kben," .

The Kben is a kind of a large Krama, some­ times worn above the knee and sometime below the knee. When worn, they have to roll it a bit at the waist and then tie it at the back of the waist. Today, old Khmer women still wear the Kben in their daily lives out in the provinces. Many men wear the Kben at special ceremonies or on their wedding day. “Everyone knows that is used by many classical artists performing the Tep Monorom dance or as a part of Khmer Ramayana” Mr. Touch added.

“Many younger people still wear the Krama as a Kben while they climb trees or perform traditional sports such as boxing, wrestling, etc.,”Touch said.

Michael Trane, Ph.D, a Khmer culture expert, agreed with Mr.Touch’s statement. “Properly used with The Kben, the Khmer people wear the Krama on the shoulder or around the next to make a classic set with more beauty. Kben and Krama in our tradition are like brother and sister.”Dr. Trane said.

As well as its beautifying effect, an aura of the calmness is displayed by someone with Krama on his shoulders.”Dr. Trane said.

“Also, expensive Krama is often worn in the countryside as a status symbol displaying a certain bit of wealth for people who has it.”

He recalled that he found a statue made from red soil at the Angkor Borey archeology site.

The statue was a man with his head tied with the piece of cloth that resembled the Krama, "I'm sure that is Krama," Dr. Trane said. "So with these artifacts, we know that Khmer people produced and used their Krama since the earliest centuries because of the many traditional weaving materials found in various archeological gravesites such as Phume Snay."

"I  think  that the original concept  of Krama may have been influenced by the ancient states of Amaravati and Mathura in the southern part of lndia, whose peoples use a Pagadi (turban) for head coverings accord­ing to the Brahma religion," Dr. Trane said. When an Indian explorer arrived at Nokor Phnom and married our queen Souma, not only did the local Khmers copy this usage but also modified it to be the Krama of today.

Mr. Heng Sophady, representative of the archaeology team of the Memot Centre for Archaeology, in Kampong Cham province, said that according to the 2003 results from this site, we found many tools used by ancient peoples such as stone artifacts and red soil material, pottery products, ceramic products, etc. and especially the spindle worm. "We have ample evidence of this spindle worm. We found it in various sites as far back as circa 500 years BCE," he said. Spindle worms are very important components of the weaving process.

"Spindle worms were found at many of our Cambodian archaeology sites, such as Memot Centre, Phume Snay & Phume Sophi archaeology sites in Banteay Mean Chey province, and recently from Pro-hear archaeology site in Prey Veng province," Sophady said.

"With these spindle worms, we know that the ancient people living in Cambodia knew how to weave thread into clothing such as Sarongs. This cloth or Sarong as well as the traditional cloth may have evolved from the Krama over several generation right up to today," Mr. Sophady added.

Even back through the traditional roots of Khmer culture, the original concept of this scarf and its use still kept the same function and symbolism but some colors and sizes varied according to peoples' needs.

Where to buy Krama

Nowadays, there are many kinds of Krama sales in the markets throughout the Kingdom of Cambodia, especially in handicraft shops. The Toul Tumpong (Russian) market in Phnom Penh is the most popular. Some Krama were made of 100 percent cotton as per the original tradition and some were mixed with silk and even nylon.  Some were multi-colored. The most popular Krama in the markets now are made by the people of Takeo, Kampong Cham, Kandal and Prey Veng provinces.

The price of Krama  ranges from  2,000  to

5,000 riel (0.50-1.25US$). It depends on the size and the quality.  But we recommend a 100 percent cotton one as it will last longer.

Where we can see The Krama Manufacture 

Visiting a Krama manufacturing village at Koh Dach

Cambodian farmers make traditional Krama all throughout the kingdom, but for day tripping, it may convenient to visit several interesting places such as Pea Ream and Thnoat communes in Bati district, and Tang Yab, and Say Va commune in Samroung district of Ta Keo province, Or go to Prek Chang Kran commune, Sithou Kandal district of PreyVeng province, but the closest Krama makers are on Koh Dach village island.

Koh Dach village, well known as a weaving handicraft village, is on one of the largest islands located on The Upper Mekong, with a length of 12 kilometers. 

The island is in Koh Dach commune, Mukh Kampool district, about 10km from Phnom Penh.

The Koh Dach villagers have retained their traditional lifestyle based around their main traditional handicraft, traditional silk weaving such as Pha Moung, Hol, Krama and cotton clothes. Visitor walking the villagers trail around the island will the sound of looms emerging from every house. Some houses have 5-10 looms and all the family members are weavers.  From eight to eighty years of age, all the family play a role in production. As a result, much of the silk, Pha­ muong, HoL and Kramar products for sale in the Phnom Penh mar­ kets originated in the Koh Dach villages, all of it hand made and of fine quality.Beside the production of handicrafts, the residents of Koh Dach are also excellent gardeners, producing a wide variety of seasonal veg­etables and fruits. The geography of Koh Dach Island varies. Though

12 kilometres long, some areas are only 100 meters wide and 2,500 meters wide elsewhere. The land is home to thousands of Khmer tra­ditional houses and three ancient pagodas, each with a long history set in a traditional context. A visit to Koh Dach will give you a better understanding of Cambodian life than any other area surrounding the capital. You will take away lasting memories of the arts and lives of Cambodtan people, happily co-existing with nature and traditional values.

Khmer Textile Performing Arts

Khmer textile dance  performing arts is dedicated to the Khmer silk industry, from local silkworms to silk material for scarves, skirts, Sarongs, Krama and other textiles. This dance was only choreographed in an attempt to demonstrate to Khmer people that they could take raw natural materials from silkworms and create beautiful finisheproducts without support from abroad.

"silk handicraft affects Krama manufacturing because silk threads can be eas1ly used to manufacture Krama. The Khmer call this kind of Krama 'Krama Sot,' which means handkerchief silk."

"So the Khmer textile performing arts attempts to represent the Krama industry and culture and our lives in the village, because there are many textile villages around Phnom Penh city, such as in Kien Svay district and Koh Dach in Mokh Kampool district,"

Nandin Bull

Nandin bull 

By dararith May 10, 2014 0 

The Bull 

The Hindu pantheon includes a number of animal-gods who act as vehicles tor the higher gods. ln Cambodia, Nandin(‘The Happy One’) was viewed traditionally as the vehicle of the god Shiva and also worshipped as a form of that god. A kneeling figure’ of Nandin was commonly placed facing temple dedicated to Shiv . However, images of Nandin arc also seen in a variety of other forms and location, such as in bas-relief on lintels and in bronze sculpture with Shiva and his shakti , the goddess Uma , riding on his back. The intricate layering of religion in Cambodia is further revealed by a latter inscription from the reign of King Suryavarman I(1002-1050) where Shiva is described as an ancestor spirit (Nak Ta), riding a bull. Images of Nandin illustrate the close connection in Cambodia between the cult of Shiva and that of Fire (agni). The third eye on Nandin’s forehead is said to represent Fire, one of Shiva’s eight elements along with Earth, Water, Wind, Ether, the Sun, the Moon, and Soul (a tman). Nandin’s third eye also represents Siva himself whose fire permeates theuniversal cycle of creation, preservation and destru ction. This same fire is also seen as a touchstone of truth: in theReam Ker (the Khmer version of the 1ndian Ramayana epic) Rama made his wife Sita walk into the fire to show him that she was the real Sita in a test of truth and faithfulness. This seventh-century sculpture is one of the earliest known Khmer images of Nandin. However, right up to the period of King Jayavarmun VII ( 1 181 – c.J 2 J 8) the Khmer kings continued to commission Nandins in stone, gold and silver. In the 1980s, village residents in Kandal province discovered a silver sculpture of Nandin in Toul Kuhear (now housed in Silver pagoda, palace in Phnom Penh) weighing over 500 kilograms. Located at the right side of the Silver Pagoda, is a small library houses Tipitaka, the sacred Buddhist texts which we called Preah Trai Beydok in Khmer. And inside, there is a statue of Preah Ko or Nandi, a sacred bull. The statue was found in Koh Thom, Kandal province in 1983. It made of metals, which 80% silver estimated. The local visitors would wanting to touch the status, to feel how cold metals is.

Fugitive General Arrested, Placed in Prey Sar

BY VAN ROEUN AND MATT BLOMBERG | APRIL 18, 2015
Major General Thong Sarath, who has been on the run since being charged with orchestrating the assassination of tycoon Ung Meng Chue in November, has been placed in Prey Sar prison after being apprehended Thursday evening, according to officials, who gave conflicting versions of his arrest.

Eng Sorphea, chief of the Phnom Penh municipal serious crimes police bureau, said that he received Maj. Gen. Sarath at about 9 a.m. on Friday and sent him to the Phnom Penh Municipal Court at about 1 p.m.

Major General Thong Sarath is led out of the Phnom Penh Municipal Court on Friday after being questioned over the November murder of Ung Meng Chue. (Satoshi Takahashi)
Major General Thong Sarath is led out of the Phnom Penh Municipal Court on Friday after being questioned over the November murder of Ung Meng Chue. (Satoshi Takahashi)

“Thong Sarath has been sent to Prey Sar prison,” Mr. Sorphea said following the court questioning. “He was arrested by the Ministry of Interior, which executed the court’s order and handed [him] over to the municipal police.”

Ly Sokleng, the investigating judge who questioned the general, could not be reached for comment. Kea Eav, one of Maj. Gen. Sarath’s lawyers, said he was outside Phnom Penh and had no further information.

The brutal shooting of Ung Meng Chue, who was chairman of the Shimmex Group, was executed outside a fruit store in central Phnom Penh and the investigation into his murder has been followed closely by news outlets and on social media.

On December 3, the day that Maj. Gen. Sarath was named as the chief suspect in the case, his parents called a press conference at their lavish Phnom Penh villa to proclaim his innocence and announced that they had sent him into hiding.

Within days, Maj. Gen. Sarath—also a highly successful businessman—was placed on Interpol’s list of most-wanted criminals.

On Friday morning, Lim Sokha Raksmey, acting head of Cambodia’s Interpol bureau, said that Vietnamese authorities had arrested the fugitive Defense Ministry official in Vietnam late Thursday night before handing him over to Cambodian authorities.

“He was arrested in Vietnam and given to the [Interior Ministry’s] internal security department,” Mr. So­kha Raksmey said, referring further questions to National Police spokesman Kirth Chantharith, who said the arrest was made on Cambodian soil.

“[Maj. Gen. Sarath] was arrested in Svay Rieng [province] near the border with Vietnam,” Lieu­ten­ant General Chantharith said. “Svay Rieng provincial police made the arrest near Bavet City in collaboration with Cambodian National Police.”

Contacted for clarification, Mr. Sokha Raksmey said his initial statement was based on unverified information.

“I didn’t get any information from Interpol Vietnam or anyone else,” he said. “I just got [information] from the news, same as you.”

In Svay Rieng, authorities were equally clueless about where the arrest was made.

“I have just read fresh news about him and I don’t know anything about that,” deputy provincial police chief Hen Saban said of the arrest.

Bavet City governor Seng Seila said he, too, was not aware of Maj. Gen. Sarath having been apprehended in the city.

Mr. Sorphea, the municipal officer who sent the general to court Friday, said: “I heard that he was hiding in Vietnam.”

Maj. Gen. Sarath joins five of his bodyguards in prison. According to police, the bodyguards confessed to carrying out orders to murder Ung Meng Chue. However, some of the bodyguards later said that their admissions were extracted through force, including one who said his leg was broken by police.

The general’s parents, Thong Chamroeun and Keo Sary, are also in prison on charges of illegal possession of firearms following raids of the family’s Phnom Penh villas in December.

After initially denying bail to the couple, the municipal court abruptly reversed its decision in February, a decision that led to the sacking of court director Ang Mealak­tei after Prime Minister Hun Sen suggested he had accepted a multimillion-dollar bribe to release the pair.

Days after their release, Mr. Chamroeun and Ms. Sary were arrested again for breaking their bail conditions by allegedly attempting to flee the country in an ambulance headed for Vietnam.

roeun@cambodiadaily.com, blomberg@cambodiadaily.com

© 2015, The Cambodia Daily. All rights reserved. No part of this article may be reproduced in print, electronically, broadcast, rewritten or redistributed without written permission.